Reading while Black; Een Hermeneutiek van Vertrouwen

Bepaalt je huidskleur hoe je de Bijbel leest? Het boek Reading while Black van Dr. Esau McCaulley (InterVarsity Press, 2020) is een boeiend voorbeeld van contextueel lezen. Het is niet in de eerste plaats geschreven voor blanke gelovigen, maar voor zwarte Amerikanen, die de Bijbel als gezaghebbend beschouwen. Deze groep zit vaak klem tussen de liberale theologische stromingen die politiek gezien aan hun kant staan, en de conservatieve theologische stromingen, die in Amerika historisch gezien sterk verweven zijn met een racistische Bijbeluitleg. Dit ‘Bijbels racisme’ is honderden jaren lang gebruikt om slavernij en apartheid te verdedigen.

Dit racistische christendom is ook het eerste waar de slaven mee in aanraking kwamen, na de verschrikkelijke oversteek in de slavenschepen. Een christendom dat hen verkocht, mishandelde, verkrachtte en uitbuitte. Eén van de grootste wonderen van de kerkgeschiedenis, is daarom het feit dat er überhaupt een zwarte kerk bestaat in Amerika. Ondanks dat de slaven werd voorgehouden dat ze een vervloekt ras waren, geschapen om voor anderen te werken en dat de Bijbel zei dat ze hun meesters moesten gehoorzamen, vonden ze in de Bijbel van hun onderdrukkers de God van de Exodus.

Slaven vonden in de Bijbel van hun onderdrukkers de God van de Exodus

McCaulley legt uit dat de theologie van de zwarte kerken vooral een ‘gesproken’ theologie is, die niet voornamelijk huist in boeken en proefschriften, maar in preken en liederen. De theologie is gevormd door de ervaring van zwarte Amerikanen. Je leest verhalen over bijvoorbeeld de bevrijding uit Egypte,  de slavin Hagar en de ballingen in Babylonië heel anders als slavernij een deel van jouw erfenis is, en onrecht een deel van jouw dagelijks leven. Je ziet in die verhalen dingen die anderen waarschijnlijk over het hoofd zien. Maar de schrift geeft ook unieke uitdagingen. De opdracht om te vergeven wordt bijvoorbeeld een stuk indringender als je familie of vrienden hebt verloren aan politiegeweld.

En wat moet je met al die moeilijke teksten die slavernij lijken goed te keuren en die door de geschiedenis heen zo ernstig misbruikt zijn om jouw voorouders te verdrukken? McCaulley gaat ze één voor één na, maar begint zijn exegetische werk met een ontroerend principe. Ik citeer:

“I propose instead that we adopt the posture of Jacob and refuse to let go of the text until it blesses us. Stated differently, we adopt a hermeneutic of trust in which we are patient with the text in the belief that when interpreted properly, it will bring a blessing and not a curse.”

“Ik stel in plaats daarvan voor dat we de houding van Jacob aannemen en weigeren de tekst te laten gaan totdat het ons zegent. Anders gezegd, we gebruiken een hermeneutiek van vertrouwen, waarin we geduldig zijn met de tekst in het geloof dat juist geïnterpreteerd, het ons zegen en geen vloek zal brengen.”

Door de hele Bijbel heen is God een God van verlossing en bevrijding

McCaulley plaatst de teksten, naar mijn mening zeer terecht, in het grote verhaal van de Schrift. Door de hele Bijbel heen is God een God van verlossing en bevrijding. Gebondenheid en verdrukking komen als gevolg van de zonde. Maar God bevrijd zijn volk uit fysieke slavernij en bevrijd zijn kinderen uit de macht van de zonde. God is ook de God die hoort naar de verdrukten, die onrecht haat en straft, die de gebrokenen nabij is en trotsen wegstuurt met lege handen. Zo’n God is het vertrouwen waard van iedereen die gebukt gaat onder onrecht. Van zo’n God mag hij verwachten dat Hij je wil zegenen en niet vervloeken als je bij Hem je toevlucht zoekt.

Ja, je huidskleur bepaalt (mede) hoe je de Bijbel leest. Net als je geslacht, je nationaliteit, je economische status en je leeftijd bijvoorbeeld. McCaulley schreef om zijn zwarte broeders en zusters te bemoedigen in hun worstelen met de Schrift. Maar hij haalt tegelijk rijkdommen naar boven die mij als blanke lezer zomaar zouden kunnen ontgaan. Zoals Paulus zegt:

Geworteld en gegrond in de liefde, zult gij dan samen met alle heiligen, in staat zijn te vatten, hoe groot de breedte en lengte en hoogte en diepte is, en te kennen de liefde van Christus, die de kennis te boven gaat, opdat gij vervuld wordt tot alle volheid Gods.

Efeze 3:17-19